Tl-Verlichting

Bij blootstelling aan laagfrequente magnetische velden worden in het lichaam geringe elektrische stromen ge?nduceerd. Een te hoge stroomdichtheid in het lichaam kan zenuwen prikkelen, waardoor ongecontroleerde spiercontracties of ongecontroleerde activering van organen zou kunnen optreden.

In april 1992 bracht de Gezondheidsraad het advies “Extreem laagfrequente elektromagnetische velden en gezondheid” uit (Gezondheidsraad, 1992). In het advies van 1992 deed de Gezondheidsraad aanbevelingen voor grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling en blootstelling van de algemene bevolking aan 50 Hz E- en M-velden. Deze grenswaarden werden overgenomen van de International Non-Ionizing Radiation Committee, een commissie van de International Radiation Protection Association (IRPAIINIRC, 1990). De commissie van de Gezondheidsraad adviseerde ?n 1992 om na vijf jaar een nieuwe evaluatie van de wetenschappelijke literatuur op dit gebied uit te voeren. Hiervoor is in september 1998 de Gezondheidsraadcommissie ELF elektromagnetische velden ge?nstalleerd.

In dit advies worden de eigenlijke blootstellinglimieten, voor ELF E- en M-velden de maximaal toelaatbare stroomdichtheden in het lichaam, “basisbeperkingen” genoemd. De berekende grenswaarden, de veldsterkte van E- en M-velden waarbij de basisbeperkingen worden bereikt, worden referentieniveaus genoemd. Deze basisbeperkingen zijn gebaseerd op het voork?men van biologisch effecten, waarbij een veiligheidsfactor in acht werd genomen.

Voor beroepsmatige blootstelling aan magnetische velden met een frequentie < 200 Hz houdt dit in, dat het referentieniveau gelijk is gesteld aan de ondergrens van het eerstoptredende, niet schadelijke biologisch effect. Dit effect, magnetofosfenen genaamd, houdt in dat wanneer een magnetisch veld van voldoende sterkte aanwezig is, lichtflitsen kunnen worden waargenomen door elektrische stimulering van het netvlies (een tijdelijk optredend, niet schadelijk effect). Het vastgestelde referentieniveau is gelijk aan de laagste veldsterkte waarbij in onderzoeken is gebleken dat magnetofosfenen kunnen ontstaan. De referentiewaarde ligt een factor 40 lager dan het eerst-optredende mogelijk wel schadelijke effect: ongewenste stimulering van zenuwen. Overigens is de Gezondheidsraad er bij de vaststelling van de referentieniveaus van uitgegaan dat de beroepsbevolking is ge?nformeerd over het mogelijk waarnemen van lichtflitsen. Men is er dan mee bekend dat dit verschijnsel niet nadelig is voor de gezondheid en eventuele schrikreacties worden voorkomen. Voor de algemene bevolking is een extra veiligheidsfactor 5 aangehouden om te allen tijde magnetofosfenen te voorkomen.

In het advies van de Gezondheidsraad uit 1992 zegt de commissie dat er onvoldoende wetenschappelijke grond is om aan te nemen dat chronische blootstelling aan 50 Hz E- en M-velden met een lage veldsterkte, zoals die voorkomen in de woon- en werkomgeving, nadelige effecten op de gezondheid veroorzaakt. Een dergelijke blootstelling heeft geen aangetoonde invloed op het ontstaan van kanker. Ook is niet gebleken dat zij een vroegtijdige be?indiging van de zwangerschap veroorzaakt of negatieve invloed uitoefent op de ongeboren vrucht. Verder zegt de commissie dat toepassing van de IRPAIINIRC grenswaarden uit 1990 in voldoende mate bescherming biedt tegen mogelijke direct waarneembare effecten op de gezondheid. Volgens deze IRPAIINIRC-grenswaarden en dus ook volgens het advies van de Gezondheidsraad uit 1992, mocht men kortdurend aan een tien maal hogere veldsterkte worden blootgesteld dan voor continue blootstelling.

Referentiewaarden voor het magnetisch veld:

In een aantal gevallen bestaan magnetische en elektrische velden uit meerdere frequentiecomponenten, zoals het geval kan zijn bij harmonische stromen als gevolg van vermogenselektronische omzetters. Hoe hoger de frequentie, hoe korter de golflengte en hoe energierijker de straling.
In een dergelijk geval moeten de verschillende componenten individueel getoetst worden aan de referentieniveaus. Door de betreffende veldsterkte van een bepaalde frequentie te delen door het bijbehorende referentieniveau, ontstaat een genormeerde weegfactor. De som van de genormeerde veldsterkten van alle componenten levert een gewogen totale veldsterkte, Hnorm. Deze Hnorm moet kleiner zijn dan 1 om aan de richtlijn te voldoen.

Bij wat voor stroomsterktes worden nu limieten benaderd of overschreden. Je moet dan denken aan een spoel in de open lucht, waar een stroom van 1500 ampere door gaat. Binnen een straal van 2 meter zit je dan op de grens bij beroepsmatige blootstelling. Aangezien het veld sterk afneemt met de afstand, zit je bij 2,5 meter al weer ver onder de norm.

Eenzelfde tabel is er ook voor E-velden. Als bevolking heb je hiermee te maken bij hoogspanningslijnen. Alhoewel de blootstelling ver onder de norm ligt bij E en M velden zijn er toch indicaties dat er mogelijk een verhoogd risico op (kinder)kanker is. Bij een lagere netspanning, zoals in amerika (120 Volt), verdubbeld de stroom, om hetzelfde vermogen op te wekken [en dus het magnetisch veld]. Wetenschappelijk onderzoek heeft echter geen eenduidige (reproduceerbare) resultaten opgeleverd voor wat betreft de relatie tussen kanker en magnetische velden.

***arjen***  arjen@natuurwetenschappen.nl